TMA wraz z Hufcem Andrychowskich harcerzy od 2001 r. organizuje kwesty, z których środki przeznaczane są na renowacje zabytkowych nagrobków.
W tym roku odbyłaby się XX – JUBILEUSZOWA kwesta… jednak sytuacja epidemiczna nie pozwoliła nam na wiele działań.
KWESTA przeniosła się do Internetu.
Datki można wpłacać także bezpośrednio na subkonto Towarzystwo Miłośników Andrychowa:
Bank Spółdzielczy w Andrychowie
15 8110 0000 2001 0000 0680 0002
Towarzystwo Miłośników Andrychowa
ul. Krakowska 69
34-120 Andrychów
JAK MINĘŁO NAM TE 20 LAT?
Kwestę zainicjowała harcerka- seniorka dh Aurelia Mikołajko (zmarła w sierpniu 2015 r.)
W organizacji pierwszej kwesty pomógł nieżyjący – ówczesny radny i prezes TMA – instruktor ZHP – dh. Aleksander Nidecki.
Dotychczas udało się objąć opieką ponad 20 grobów (w tym grotkę Matki Boskiej – nagrobka rodziny Szafrańskich, najstarszego odnalezionego pochówku – dr Irmanna Cesarsko – królewskiego Lekarza pochowanego wraz z synami Karlem i Otto, odnowienia krzyży żeliwnych, konserwacji płotków andrychowskiej „kowalskiej roboty”). Otoczone opieką groby są to groby zapomniane, groby postaci, które wywarły znaczący wpływ na rozwój miasta (nast. nauczycieli radnych, notariuszy), a także nagrobki zasługujące na uwagę ze względu na szczególne walory historyczne czy estetyczne. Prac porządkowych oraz konserwacyjnych dokonują uczniowie andrychowskich szkół średnich.
Prac konserwatorskich dokonuje Konserwator Zabytków Pani Sylwia Namyślak, członek Towarzystwa Miłośników Bytomia. Przez pierwsze cztery lata udało się zgromadzić sumę potrzebną do przeprowadzenia gruntownej renowacji najpiękniejszej rzeźby nagrobnej na naszym cmentarzu- posągu smutnego Anioła z nagrobka Halinki Kuśnierzewskiej, wnuczki dawnego Burmistrza Andrychowa Alfreda Pukalskiego.
Rok później dokonano nasadzenia krzyża z dekoracją secesyjną z kwiatami z grobu Franciszka Zahradnika, a w 2007 r. trwały prace nad renowacją nagrobka słupowego Jadwigi Anteckiej. Do akcji transportu i osuszania pomnika włączyły się osoby prywatne (Pani Małgorzata Byrska) i jedna z andrychowskich firm- Rozlewnia wód „Dusik- Matusiak”.
Z zebranych pieniędzy w 2008 r. dokonano gruntownej renowacji nagrobka Franciszka Zahradnika, radnego miejskiego z przełomu wieków. W 2009 roku przeprowadzono renowacje nagrobka Marii Zielińskiej zmarłej w 15 wiośnie życia. Konserwacji dokonano ze wsparciem finansowym rodziny. Nagrobek ten pochodzi z lokalnej pracowni kamieniarskiej/ rzeźbiarskiej. Pomnik wykazuje cechy charakterystyczne dla rzeźby ludowej regionu andrychowszczyzny. Takich nagrobków na naszym cmentarzu jest tylko kilka. Z tego właśnie powodu rzeźba zasługuje na szczególną uwagę i opiekę. Na wiosnę 2011 roku rozpoczęła się renowacja najstarszego odnalezionego nagrobka na cmentarzu – płyty dr Irmanna z cesarsko-królewskiego lekarza pochowanego wraz z synami Otto i Karlem. W pracach dotyczących osadzeniu płyty na specjalnie skonstruowanej kamiennej podmurówce działania TMA wsparła firma ZGK w Andrychowie, która nieodpłatnie wykonała podmurówkę. Zakład Gospodarki Komunalnej w Andrychowie wspiera nasze działania prowadzone na cmentarzu i służy nam nieocenioną pomocą, szczególnie ze strony Pana Prezesa, Pana M. Blocha oraz pracowników cmentarza, nast. Pani Marii Bury.
W 2012 roku na cmentarzu komunalnym przeprowadzono renowację nast. zabytkowych nagrobków: słupowego nagrobka rodziny Piwowarczyków, bezimiennego pochówku z kamiennym krucyfiksem oraz nagrobka znanego andrychowskiego kapelusznika Jaworskiego z figurą Chrystusa Miłosiernego.
W 2013 roku odnowiony został bezimienny nagrobek słupowy z kamiennym krucyfiksem pochodzącym z lokalnej, nieznanej pracowni rzeźbiarsko-kamieniarskiej.
W 2014 roku do pracowni konserwatorskiej trafiły również 2 nagrobki słupowe: dr Jana Malca, adwokata andrychowskiego, radnego miejskiego i założyciela andrychowskiego gniazda Towarzystwa Gimnastycznego Sokół w Andrychowie (w 2013 r. przypadała 110 rocznica założenia tej patriotycznej organizacji) oraz CK radcy sądu krajowego – Franciszka Ksawerego Homme, także działacza społecznego w naszym mieście. Tego typu nagrobki są na andrychowskim cmentarzu rzadkością. Nagrobek dr Malca powrócił odrestaurowany w 2013r. na andrychowski cmentarz Nagrobek Hommego został odrestaurowany rok później. W 2015 r. odnowione zostały: nagrobek Marcelego Beranka, pochowanego wraz z rodziną – radnego, wiceburmistrza, działacza OSP oraz innych dawnych stowarzyszeń oraz Pomnik Nieznanego Żołnierza. Dwie płyty z tego nagrobka pierwotnie były ulokowane w Kaplicy Św. Floriana przy Rynku. Podczas II wojny światowej zdemontowane i uratowane przed zniszczeniem przez grabarza Józefa Grządziela. Odbywało się to z narażeniem życia całej Jego rodziny. Po wojnie płyty zostały wmurowane w tzw. Pomnik Nieznanego Żołnierza. Na płytach widnieją nazwiska Andrychowian i okolicznych mieszkańców, którzy bronili Ojczyzny podczas I wojny światowej.W pracach związanych z liternictwem nieocenioną pomocą był Andrychowianin, który zażyczył sobie anonimowości. Przeprowadził on renowację napisów za darmo.
W 2016 r. dokonano rekonstrukcji unikatowego w formie nagrobka CK urzędnika sądowego pochowanego na cmentarzu w Andrychowie w 1885 r. Unikatowość tej formy nagrobnej polega na tym, że na starej części cmentarza zachowały się tylko dwa tego typu nagrobki. Są to wysokie płyty umieszczone na postumencie z wyrytymi inskrypcjami.
W roku 2018 do pracowni konserwatorskiej trafił nagrobek słupowy zwieńczony krzyżem. Po interwencji zarządcy cmentarza nagrobek zdemontowano i przewieziono do pracowni Pani Konserwator. Nagrobek przechylał się i zagrażał innym, nowszym formom grobowym. Ze względu na podjęcie prac nad Kaplicą Horunterów i Chlebowskich będzie on musiał poczekać na swoją konserwację zapewne kilka lat.
Od 2017 roku prowadzono prace związane z inwentaryzacją konserwatorską kaplicy grobowej rodziny Horunterów i Chlebowskich. Obok Kaplicy Koświtzkych jest to jedyna taka forma nagrobna na naszym cmentarzu. Kaplica wymaga pilnej interwencji.
Odnowienie grobowca rodziny Horunterów i Chlebowskich byłoby okazją do przypomnienia zasług Pana Antoniego Chlebowskiego. Andrychowskiego poczmistrza w latach 1899-1939, także radnego i kasjera gminy i miasta Andrychów, dyrektora i przewodniczącego Stowarzyszenia oszczędności i pożyczek w Andrychowie, członka wydziału czytelni urzędniczej w Andrychowie, członka Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, działacza społecznego – skarbnika i długoletniego prezesa Czytelni mieszczańskiej, prezesa i członka honorowego Katolickiego Stowarzyszenia „Ochronka”. Grobowiec ma dokładne 107 lat. Został zaprojektowany i wybudowany przez Karola Korna z Bielska. Korn pochodził z Wadowic. W Andrychowie zaprojektował dom Felixa w Rynku (tzw. Dom Partii), Synagogę oraz kaplicę grobową dla Horuntherów, w której spoczął A. Chlebowski wraz z pierwszą żoną Otylią z Horuntherów, drugą żoną Agnieszką z Orkiszów oraz jej rodziną. TMA poszukuje możliwości pozyskania na renowację środków z innych źródeł niż kwesta.
Prace konserwatorskie należy wykonać etapami. W 2019 i 2020 r. przeprowadzono część prac na dachu kaplicy.
Serdecznie dziękujemy wszystkim wolontariuszom i darczyńcom. Podziękowania należą się także władzom miasta Andrychowa, Zakładowi Gospodarki Komunalnej i wielu firmom, które zaangażowały się w pomoc na rzecz zabytkowych nagrobków.
Wszystkie zaprezentowane prace są możliwe tylko dzięki hojności mieszkańców odwiedzających groby swoich bliskich w dniu 1 listopada na cmentarzu komunalnym. W TYM ROKU na andrychowskiej nekropolii prawdopodobnie się nie spotkamy, dlatego prosimy o wsparcie za pomocą zrzutka.pl lub o wpłatę dowolnej kwoty na subkonto TMA, które tylko i wyłącznie gromadzi i rozlicza środki przeznaczone na renowację pomników.
Jeszcze raz… dziękujemy!
