Sprawozdanie z działalności Towarzystwa Miłośników Andrychowa za 2011 rok
Towarzystwo Miłośników Andrychowa powstało w maju 1976 roku i jest jedną z organizacji pozarządowych działających na terenie Gminy Andrychów. Organizacje pozarządowe uważa się za trzecią siłę sprawczą rozwoju naszego kraju. Zgodnie ze statutem – terenem działania TMA jest miasto i Gmina Andrychów, a jego działania obejmują zagadnienia historyczne, kulturalne, przyrodnicze, krajoznawcze i społeczno- gospodarcze. 
Statutowe cele udaje się osiągnąć przez:


-promowanie wszelkiej dokumentacji związanej z historią gminy – jej kulturą materialną,

-prowadzenie badań nad dziejami gminy i udostępnianie zasobów do opracowań jej historii,
-organizowanie spotkań,wystaw, publikacji itp. na temat historii, teraźniejszości i przyszłości gminy,
-upowszechnianie wiedzy o gminie w ramach edukacji regionalnej, 
-popieranie regionalnych twórców kultury i rozwoju społeczno – gospodarczego gminy,
-współdziałanie z władzami miasta i organizacjami w zakresie ochrony zabytków, pomników przyrody i szeroko pojętego środowiska,
-propagowanie walorów turystyczno-rekreacyjnych gminy.
Jednym z ważniejszych przedsięwzięć TMA jest prowadzenie założonej w 1993 roku Izby Regionalnej Ziemi Andrychowskiej. W Izbie gromadzone są wszelkie dowody z przeszłości – ślady aktywności społeczno – kulturalnej i gospodarczej naszych przodków. Jest placówką gromadzącą różnego rodzaju sprzęty, narzędzia i urządzenia. Zbieramy też i porządkujemy dawne dokumenty i fotografie, a stanowiące o ciągłości pokoleniowej i naszej tożsamości.
Zgodnie ze Statutem organizujemy różnego rodzaju imprezy związane z kultywowaniem tradycji i obyczajów oraz upowszechnianiem wiedzy historycznej o naszym regionie.
Od 2005 roku Towarzystwo organizuje wystawy tematyczne z cyklu „MOJA MAŁA OJCZYZNA” poświęcone historii życia codziennego, rzemiosł, życia społecznego, kultury i obyczajów naszych dziadków. Jednocześnie nawiązujemy współpracę z innymi organizacjami społecznymi, młodzieżą szkolną i indywidualnymi mieszkańcami gminy, którzy w coraz większym stopniu angażują się w nasze imprezy jako wolontariusze.
Od 2005 roku Towarzystwo staje do konkursu zadań publicznych ogłaszanych przez Burmistrza Miasta, uzyskując fundusze na realizację swoich zadań. Dodatkowe fundusze pozyskujemy od: Starostwa Powiatowego w Wadowicach, instytucji kultury województwa małopolskiego, sponsorów. 
Towarzystwo jest partnerem akcji przeprowadzanych przez inne organizacje oraz instytucje: Dzień Harcerski, Noc Muzeów, Bajkolandia, Rajd Zimowy itp.
1.W roku 2011 w Izbie Regionalnej Ziemi Andrychowskiej została otwarta wystawa „Andrychów na szklanych płytkach zachowany …” zdjęć z okresu międzywojennego, autorstwa Alojzego Stuglika (pierwszego fotografa z Andrychowa i okolic). Negatywy fotografii udostępniło Państwowe Archiwum w Katowicach Oddział w Oświęcimiu. Został także wydany katalog wystawy z opisem miejsc, osób i zdarzeń zatrzymanych w kadrze. Pozostało do zweryfikowania około 400 zdjęć z okresu międzywojennego, wojennego i powojennego do lat 60-tych. W tym roku wybrane zdjęcia są i będą prezentowane kolejno w szkołach wiejskich. 
Należy dodać, że wystawa była możliwa dzięki finansowemu wsparciu Urzędu Miejskiego (sfinansowanie druku katalogu) i Czarnego Gronia Całorocznego Ośr 
2. W listopadzie 2011 roku TMA było organizatorem II Międzyszkolnego Turnieju Gry Ekonomicznej „Chłopska Szkoła Biznesu” o Puchar Drelicharza z Andrychowa. Gra opracowana jest przez Małopolski Instytut Kultury na podstawie historii rzemiosła tkackiego i organizacji handlu jego wyrobami w XVIII i XIX wieku przez naszych pradziadków .
Gra, od momentu wydania, jest promowana przez Małopolski Instytut Kultury w całej Polsce, wśród różnych grup społecznych: doktorantów UJ, muzealników, przedstawicieli środowisk kulturalnych, stowarzyszeń samorządowych, entuzjastów i twórców gier planszowych oraz uczestników warsztatów edukacyjnych itp. 
W II Turnieju oprócz szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych z Gminy Andrychów wzięło udział 5 szkół spoza powiatu wadowickiego. Takie turnieje odbywają się w Ropczycach (woj. podkarpackie), w Kielcach (województwo świętokrzyskie). W związku z turniejem za pośrednictwem MIK w Krakowie nawiązały z Towarzystwem kontakt szkoły z województwa mazowieckiego oraz pomorskiego.
Finał II Międzyszkolnego Turnieju Gry „Chłopska Szkoła Biznesu” dzięki uprzejmości Dyrektora Tomasza Bizonia został zorganizowany w Zespole Szkół nr 1 w Andrychowie. W przygotowaniach turnieju,oprawie i obsłudze zaangażowała się duża grupa nauczycieli i młodzieży, którym w tym sprawozdaniu jeszcze raz serdecznie dziękujemy.
Drugie wydanie gry i kontynuacja turniejów będzie doskonałą promocją historii Andrychowa i czasów wspólczesnych.
3. Warsztaty
W ramach warsztatów etnograficznych TMA rozpoczęło cykl wywiadów wśród starszych mieszkańców gminy, zbieranie dokumentacji fotograficznej, pisanej i materialnej. W kręgu zainteresowania są m. in.:
– dobra kultury materialnej (kapliczki przydrożne, budownictwo i zdobnictwo domów, strój ludowy, sprzęty codziennego użytku)
– zwyczaje i obyczaje rodzinne (np. zwyczaje weselne ,nauka i zabawa)
– doroczne obrzędy i zwyczaje związane z porami roku, świętami kościelnymi itp.
Od 2007 roku w Izbie Regionalnej organizujemy warsztaty tematyczne, dostosowując je do grup wiekowych, od przedszkola do szkół ponadgimnazjalnych. W roku szkolnym 2011/2012 nasza oferta dla szkół urosła do 10 tematów zajęć warsztatowych: Jak to ze lnem było, Ginące rzemiosła, Abecadło z chlebem, Czarodziejska glina, Pisanki – kraszanki, Malowane ptaszki, Wyszywanki- malowanki, Chłopska Szkoła Biznesu, Uczymy się rzeźbić, Moje miasto – moja Gmina Andrychów. W roku kalendarzowym 2011 skorzystało z tej oferty 55 zorganizowanych grup dzieci i młodzieży.
4. 10 -lecie kwesty na ratowanie zabytkowych nagrobków cmentarza komunalnego w Andrychowie.
Jak co roku 1 listopada 2011 roku, na cmentarzu komunalnym w Andrychowie organizowana jest kwesta na rzecz ratowania zabytkowych nagrobków. Pomysłodawczynią akcji jest harcerka – seniorka, druhna Aurelia Mikołajko, członkini najstarszej, żeńskiej działającej w Andrychowie drużyny harcerek prowadzonej w latach 30-tych przez nauczycielkę Jadwigę Lichoniewiczównę. Druhna Aurelia opiekowała się grobem Franciszka Zahradnika, radnego miejskiego z przełomu wieków. Nagrobek z odłamanym krzyżem był jednym z nielicznych, zachowanych nagrobków słupowych cmentarza andrychowskiego. Posiadał ponadto piękną dekorację z wieńcem różanym w stylu secesyjnym. To właśnie ten pomnik miał być pierwszym odrestaurowanym zabytkiem. I nie chodziło o odmalowanie, estetyzację literek złotolem czy tego typu zabiegi. Padł pomysł przeprowadzenia prac konserwatorskich przez wykwalifikowanego konserwatora kamienia. W drugiej połowie października 2001 r. poproszono o pomoc w zorganizowaniu kwesty Prezesa Towarzystwa Miłośników Andrychowa harcmistrza Aleksandra Nideckiego, dawnego Komendanta Hufca Wadowickiego, pod który podlegały drużyny z Andrychowa, zanim nie powołano Hufca ZHP Andrychów. Co dla harcerzy wydawało się niemożliwe (od wydania zezwolenia na zbiórkę pieniężną przez UM po organizację akcji) dla harcmistrza prezesa TMA, radnego miejskiego okazało się realne i wykonalne. Kwestę od początku organizuje Towarzystwo Miłośników Andrychowa wraz z Hufcem andrychowskich harcerzy. 1 i 2 listopada 2001 roku kwestowali członkowie TMA, harcerze z VII Drużyny Harcerskiej B.I.S im. Akcji pod Arsenałem oraz instruktorzy Hufca. Zebrano wówczas 2458,34 zł, co wydawało się zawrotną sumą. W Towarzystwie założono komórkę ds. ochrony zabytków, której szefową została drużynowa VII DH- phm Ewelina Prus-Bizoń. 
Do końca 2010r. zebrano 62282,77 zł. Za pieniądze pochodzące z kwest TMA dokonało renowacji 5 zabytkowych nagrobków – w tym najstarszego, odnalezionego na cmentarzu – płyty dr Irmanna z 1872r. Dzięki wsparciu uczniów i nauczycieli Zespołu Szkół nr 1 w Andrychowie im. T. Kotarbińskiego oraz Liceum Ogólnokształcącego im. M. Skłodowskiej -Curie w Andrychowie systematycznie prowadzone są prace porządkowe oraz restauracyjne na 22 miejscach pochówków, zarówno osób zasłużonych dla miasta, jak i bezimiennych. Dzięki pomocy, radnego J. Żydka oraz administracji cmentarza w 2010 roku naprawiony został nagrobek Wandy Malickiej, nauczycielki, poetki, zasłużonej dla Andrychowa, której imieniem nazwano jedną z ulic. Rokrocznie w propagowaniu działań pomagają nam andrychowskie firmy, ponosząc koszty wiązane z organizacją kwesty. Nasze działania wsparli:www.andrychow.pl, Kronika Beskidzka, Szkółka Drzew i Krzewów Eryka Stusa z Targanic, Agencja Reklamy Mediapress Janusza Góralczyka, Rozlewnia Dusik-Matusiak oraz Efekt DDD Dawida Markowskiego, którym serdecznie dziękujemy! Od 2005 roku w kweście uczestniczą znane osoby m.in. aktor Jan Peszek czy Poseł Marek Polak. Dziękujemy wszystkim darczyńcom, którzy wrzucili choćby najmniejszy datek do naszej puszki w dniu 1 listopada! 
Przez cztery lata (2001,2002, 2003, 2004) harcerze i TMA kwestowali na jeden nagrobek. Od 2005 roku trwały prace renowacyjne jednego z najpiękniejszych nagrobków cmentarza andrychowskiego – nagrobka Halinki Kuśnierzewskiej, wnuczki ówczesnego Burmistrza Andrychowa Alfreda Pukalskiego. Prace zakończono rok później. Od 2005 r. prowadzono prace murarskie i zabezpieczające nagrobka z zabytkowym, odłamanym krzyżem. W pracach tych bardzo pomogli: administracja i pracownicy cmentarza oraz radny miejski Jan Żydek. W międzyczasie okazało się, że krzyż z dekoracją secesyjną z różami jest wykonany z materiału, w które są wtopione muszle. Taki materiał rzeźbiarski był w owym czasie rzadkością. Pani konserwator sprowadziła specjalistyczny środek zabezpieczający. Zakończenie prac nastąpiło w 2009 roku. Rok 2007, to renowacja nagrobka zmarłej w 1912r. Jadwigi Anteckiej. Ogromny, wieloelementowy nagrobek słupowy został w całości zdemontowany, przewieziony do stodoły i ustawiony na paletach. Tam poddany wstępnej konserwacji. Później przewieziony do pracowni konserwatorskiej na Śląsk. Po długiej batalii poszukiwania opiekunów prawnych i kwestii formalnych związanych z konserwacją – w 2009 roku rozpoczęto prace renowacyjne nagrobka Maryi Zielińskiej zmarłej w 13 roku życia. Nagrobek wieńczy figura małego aniołka. Rzeźba ta wykazuje cechy charakterystyczne dla rzeźby ludowej regionu andrychowszczyzny. Są tylko 3 takie nagrobki (odnalezione) na andrychowskim cmentarzu (jeden posiada opiekunów – nagrobek z figurą Chrystusa Miłosiernego oraz bezimienny już nagrobek przedstawiający niewielki kamienny krucyfiks.
Dzięki pomocy radnego J. Żydka oraz administracji cmentarza w 2010 roku naprawiony został nagrobek Wandy Malickiej, nauczycielki, poetki, zasłużonej dla Miasta Andrychów, imienniczki jednej z ulic Andrychowa.
W 2010 roku wszystkie nagrobki odnowione w latach poprzednich zostały pokryte zabezpieczającymi chemikaliami. Rozpoczęto prace związane ze wstępnym oszacowaniem jaki przebieg będzie miała renowacja płyty nagrobnej cesarsko-królewskiego lekarza dr Irmanna, pochowanego wraz z synami Otto i Karlem. Jest to najstarszy odnaleziony pochówek cmentarza andrychowskiego. Po wstępnym odkopaniu płyty okazało się, że jest ona bardzo gruba i przeniesienie jej było nie lada akcją logistyczną. Dodatkowym kłopotem była bliskość sąsiedniego grobu i przymurowanie go do płyty. W prace zaangażowała się administracja cmentarza i Zakład Gospodarki Komunalnej w Andrychowie. Płyta została zdemontowana wiosną. Trwały prace osuszenia i konserwatorskie. Należało pogłębić litery, które z wolna stawały się coraz bardziej nieczytelne. Obecnie trwają prace nad wykonaniem wylewki, na której ma spocząć odrestaurowana płyta. Płyta nareszcie będzie znajdowała się ponad poziomem ziemi. Stan obecny, do czasu objęcia opieki nad pochówkiem przez TMA powodował, że po płycie po prostu się deptało, a nawet, jak się okazało, był pomysł rozbicia jej młotem pneumatycznym. Niestety czy „stety” kabel od stosowanego narzędzia był zbyt krótki.
Dotychczasowe wyniki kwesty:
2001 rok – 2458,34
2002 rok- 2618,30
2003 rok – 1187,38
2004 rok – 3606,26
2005 rok – 3392,76
2006 rok – 7790,42
2007 rok – 8580,78
2008 rok – 7946,86
2009 rok – 12337,91 zł
2010 rok – 12363,76 zł.
2011 rok -17 512,05 zł
Kwesta prowadzona w 2011 roku okazała się rekordową – zebrano ponad 17 512,05 zł! 
Łącznie zebrano ponad 79 509 zł
Z czego wydatkowano 48 419 zł. 
Po 10 latach kwestowania i prac na cmentarzu szczególne podziękowania należą się uczniom, nauczycielom oraz Dyrektorom szkół : ZS nr 1 im. T. Kotarbińskiego, LO im. M. Skłodowskiej-Curie. Za cierpliwość i wyrozumiałość – Pani Marii Bury oraz wszystkim pracownikom cmentarza komunalnego. Firmom: Szkółce Eryka Stusa, Firmie Dusik-Matusiak, Efekt DDD – Dawida Markowskiego, Agencji Reklamy Mediapress, Firmie Kserografix, Zakładowi Gospodarki Komunalnej w Andrychowie. A za patronat medialny Jarosławowi Skupieniowi prowadzącemuwww.andrychow.pl , Kronice Beskidzkiej, Nowinom Andrychowskim, Twojemu Radiu Andrychów, a także Radiu Kraków.
TMA na wiosnę 2011 roku wzięło udział w konkursie na zadania otwarte ogłoszone przez Starostwo Powiatowe w Wadowicach. Zgłoszona do konkursu akcja wydania 2 spacerowników po Andrychowie została wsparta przez Starostę kwotą 2 tys. złotych. W ramach tego działania wydane zostanły 2 foldery tematyczne, jeden z nich dotyczy cmentarza andrychowskiego – będzie to SPACEROWNIK po cmentarzu komunalnym pod hasłem „Kto był kim w Andrychowie”. Spacerownik jest dostępny w punktach promocji miast: Andrychowa, Wadowic i Kalwarii Zebrzydowskiej. 
Akcja kwesty nie udałaby się, gdyby nie darczyńcy, mieszkańcy Andrychowa i przyjezdni, odwiedzający groby swoich bliskich, którzy dostrzegają potrzebę przeprowadzania takiej akcji w Andrychowie. Wrzucając do puszki najmniejszy choćby grosz powodują, że odnawiane są kolejne nagrobki, a młodzież ma szansę angażować się przy porządkowaniu mniej znanych i bezimiennych, pochowanych na cmentarzu osób.
Wszystkie zadania, imprezy wymagają szeregu przygotowań, począwszy od całkiem prozaicznych prac porządkowych po przygotowanie logistyczne warsztatów, wystaw, turnieju i ich rozliczenia finansowego. Eksponaty znajdujące się w Izbie wymagają okresowej konserwacji specjalnymi preparatami. Mimo ogromnej pomocy sympatyków i wolontariuszy, większość tych prac wykonywana jest przez paru aktywnych członków TMA i Izby Regionalnej Ziemi Andrychowskiej, która jest zarazem siedzibą Towarzystwa Miłośników Andrychowa. Izba otwarta jest dla zwiedzających w dniach:
Poniedziałek 10.00 – 13.00
Środa 10.00 – 12.00
Piątek 10.00 – 12.00 i 15.00 – 17.00
Poza tym dla grup dzieci i młodzieży proponujemy na warsztaty tematyczne czwartek 8.30 – 12.00
Izba Regionalna jest także udostępniana do zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu terminu. Dotyczy to dorosłych jak i dzieci i młodzieży.
Serdecznie zapraszamy!